انواع عسل در مناطق مختلف ایران
عسل زنبور کوهستان‌های پردرخت همانند مناطق شمالی کشورمان در جنگل‌های مازندران، گیلان، جنگل‌های حیران و نواحی کوهستانی مناطق شمال غربی ایران مانند کوه های اردبیل، رنگی سیاه و تیره دارند. عسل زنبورهایی که از باغات میوه در کوهستان‌های آذربایجان غربی، تغذیه می‌کند، اغلب «سرخ مایل به زرد» است.
زنبورهایی که از نواحی دارای آب و هوای استپی با گیاهانی مانند گون تغذیه می کنند، مانند کوهستان‌های طالقان، الموت، خمین، گلپایگان و… رنگی همانند «سبز مایل به یشمی» دارند. عسلی که در نواحی مرکزی ایران مانند کاشان، قمصر، نیاسر و… تهیه می شوند به دلیل اینکه از گل هایی همانند گل‌های محمدی تغذیه می کنند، سرخ و معطر هستند. تمام این انواع عسل را می توان در لیست بهترین عسل های ایران قرار داد.
عسل زرشک و عسل عناب در خراسان جنوبی
اگر به مناطق خراسان جنوبی و شهرهایی مانند بیرجند و فردوس سفر می کنید، حتما از این انواع عسل خوشمزه امتحان کرده و خریداری کنید. عسل زرشک در ماه های اول سال تولید می شود و جزو عسل هایی است که رنگ قهوه ای تیره متمایل به سیاه دارد. عسل عناب تازه را نیز در اواخر تابستان می توانید خریداری کنید. این عسل نیز رنگ قهوه ای کهربایی دارد. به دلیل منطقه آب و هوایی، غلظت این نوع عسل بسیار بالا بوده و در نتیجه مواد مغذی فراوانی دارد. این عسل ها را می توانید از کشاورزان باغات عناب یا زرشک خریداری کنید. جدای از آن در مغازه های مختلف این منطقه نیز تنوع آن ها را پیدا خواهید کرد. عسل عناب یکی از بهترین عسل های ایران برای خرید سوغاتی در این استان است.
عسل مرکبات
اگر به استان هایی همانند استان مازندران، گیلان، فارس، کرمان و هرمزگان سفر می کنید، از مردم محلی می توانید عسل مرکبات را خریداری کنید. عسل مرکبات از میوه هایی همانند پرتقال، نارنگی، لیمو شیرین، گریپ فروت، نارنج، ترنج، بالنگ، کام کوات و بطاوی تهیه می شود. بنابراین از پر طرفدارترین عسل های دنیاست. همچنین عسل مرکبات جزو بهترین عسل های ایران است که طعم و عطری دلنشین دارد. این نوع عسل برای افرادی که ویتامین C بدن آن ها کم است، بسیار مفید است. در نتیجه، در میان عسل های متنوع بازار، عسل مرکبات برای درمان سرماخوردگی بسیار عالیست.
عسل کوهی
زنبورهای عسلی که در دامنه کوه ها زیست می کنند و از گیاهان کوهی تغذیه می کنند، عسل کوهی مغذی را تولید می نمایند. در میان بهترین عسل های ایران می توان عسل های کوهی را که در میان کوه های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و در کل در شمال غرب و غرب کشور تهیه می شوند نام برد. عسل کوهی از تغذیه زنبورها در میان گل ها و گیاهانی همانند پونه کوهی، گون گزانگبین، گون سیاه، گون سفید، پسته وحشی، سماق وحشی، بلوط، انگور وحشی، قنقال وحشی، زالزالک وحشی و بسیاری گل های کوهی دیگر تولید می شود. این نوع عسل را در دیگر مناطق ایران نیز پیدا خواهید کرد. چرا که وسعت دامنه ها و ارتفاعات ایران بسیار است. از بهترین عسل های کوهی، عسل سبلان و عسل دامنه های کردستان است.
گیاه گون
آویشن
آویشن یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و ادویه ای است. تیموس Thyme کلمه ای است یونانی و به معنی شجاع است. این گیاه را نماد شجاعت می دانستند. به طوری که در تاریخ آمده استف زنان یونان باستان این گیاه را به لباس شوهرانشان که عازم جنگ بودند، می دوختند. آن ها معتقد بودند که آویشن سبب شجاعت و در نتیجه پیروزی آن ها در جنگ می شود. اسانس آن خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد. اولین زمان گل دهی اواسط بهار (اردیبهشت)، دومین اواسط تابستان (مرداد) و سومین اواسط پاییز (آبان) است.
این عسل به رنگ روشن کهربایی، معطر و طعم تند و بی نظیر دارد. دارای خواص دارویی، آنتی اکسیدانی قوی، ضد باکتریایی، تسکین دهنده سرفهو خلط آور، انرژی زا، تنظیم کننده سیستم ایمنی بدن می باشد. عسل خام فرآوری و فیلتر نشده سالم ترین عسل است. چون تمام ترکیبات مفید خود را بدون تغییر حفظ می کند.
آفتابگردان
آفتابگردان نماد وفاداری، ستایش و پایدار ماندن یک رابطه طولانی است. آفتابگردان گل های زرد رنگ و ساقه ی بلند دارد. جزو گیاهان حاوی دانه های روغنی می باشد. عسل آفتابگردان رنگ کهربایی و با طعم قوی است. زمان تولید شهد پاییز است. عسل آفتابگردان به سرعت شکرک می زند. ولی از سایر انواع عسل از نظر فواید سلامتی کمتر نیست. برعکس کاملا مغذی و غنی از عناصر مفیدی مانند اسیدهای آمینه و مواد معدنی است. که خواص ضد باکتریایی، انرژی زا و آنتی اکسیدانی از خود نشان می دهد.
عسل آفتابگردان به طور شگفت انگیزی برای سلامت گوارش مفید است. و به بهبود سریع تر زخم ها و بهبودی بعد از عفونت مجاری تنفسی کمک می کند. عمدتا به دلیل عملکرد ضد باکتریایی قوی آن است. این خواص مخصوصا به دلیل ظزفیت بالای گرده آن است. عسل آفتابگردان یک درمان طبیعی عالی برای انواع مشکلات سلامتی، از سرفه و یبوست گرفته تا گلو دردف گاستریت و حتی آکنه است.
عسل گل محمدی
گیاهان متعلق به جنس رز از قدیمی ترین گیاهان مورد استفاده بشری می باشند. در یونان باستان این گیاهان را الهه عشق و زیبایی می دانستند. و زیبایی ونوس (الهه زیبایی) را به این گیاهان تشبیه می کردند.
گل ها با توجه به سن بوته و شرایط اقلیمی محل رویش معمولا از اواسط اردیبهشت به تدریج آماده برداشت می شوند. ایتالیا، فرانسه و اسپانیا بزرگترین تولید کنندگان آن هستند. مانند هر عسل دیگری، عسل گل محمدی نیز در درجه اول برای سیستم گوارشی، و سیستم ایمنی بدن مفید است. دارای خواص ضد باکتریایی، انتی اکسیدانی و ضد التهابی ملایم می باشد. و فواید متعددی برای پوست دارد. اگر به گرده گل محمدی حساسیت دارید خوردن عسل آن نیز در شما ایجاد آلرژی خواهد کرد.
عسل شبدر قرمز
بیشترین مقدار عسل کشورهای اروپایی، کانادا و آمریکا را عسل شبدر تشکیل می دهد. عسل شبدر نوعی عسل تک گل است که البته به سختی می توان آن را یافت. که از شهد گل و گرده گل شبدر تهیه می شود. عسلی با رنگ روشن با طعم مطبوع و شیرینی ملایم است. زمان تبلور و شکرک زدن آن سریع می باشد. منبعی برای ویتامین ها، مواد معدنی و سایر عناصر با ارزش غذایی است. عملکرد درمانی آن شامل فوایدی مخصوصا برای سیستم گوتارشی، تنفسی، کمک به تسکین ناراحتی معده و گلو درد، آرام کننده سرفه می باشد. عسل شبدر همچنین برای آکنه و سایر مشکلات پوستی عالی است.
عسل یونجه
یونجه در اقصی نقاط دنیا و از جمله ایران به وفور یافت می شود. و یکی از نباتات شهد خیز است. عسل یونجه به رنگ روشن، مطبوع، خوشمزه و معطر است. در مقایسه با میانگین زمان تبلور اکثر انواع عسل، نسبتا سریع جامد و شکرک می زنند. علت آن به مقدار بالای گلوکز بر می گردد. عسل های که فروکتوز بلا دارند مانند عسل اقاقیا دیرتر شکرک می زنند. زمانی که شروع به شکرک زدن می کند رنگ آن بژ و مات می شود. این عسل دارای اثر پروبیوتیک، خواص ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی دارای فواید ضد آکنه ، به حفظ سطح طبیعی قند خون کمک می کند. و یک درمان طبیعی عالی برای مشکلات پوستی، سرفه و گلو درد است.
عسل اقاقیا
عسل اقاقیا یکی از بهترین انواع عسل است. دو چیز وجود دارد که باعث می شود عسل اقاقیا بهتر از بقیه عسل ها باشد: این واقعیت که کمترین آلرژی و حساسیت را در بین انواع عسل دارد. و دوم میل پایین آن به شکرک زدن است. دارای خاصیت ضد میکروبی، ضد عفونی کنندگیف محتوای کم گردهف انرژی زا، اثر آنتی اکسیدانی دارد. یک محصول طبیعی و سالم برای انتخاب است. با این حال، مهم است که همیشه از برند معتبر خریداری کنید.
عسل زرشک
کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استانخراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد. شهرستان‌های زیرکوه و قائنات مرکز اصلی تولید آن است.عسل زرشک زرد رنگ با طعم مطبوع می باشد. در بین ماه های اردیبهشت و خرداد تولید شهد می کند. دارای خواص درمانی همچون التیام زخم ها و سوختگی ها، کاهش مدت زمان اسهال، مانع از رفلاکس اسیدی معده، ضد عفونت کنندگی، تسکین علائم سرماخوردگی و سرفه، غنی از آنتی اکسیدان ها و قابلیت کاهندگی تری گلیسیرید را داراست.
عسل عناب
عناب 2300 سال قبل در نواحی ایران، افغانستان، هندوستان و ترکمنستان کشت می شده است.میوه عناب کیفیت بالایی دارد. و مصرف آن به صورت تازه و خشک، امکان پذیر است. در مرحله تازه خوری پوست عناب قرمز ولی بافت زیرین آن یعنی بخش خوراکی شیری رنگ است. مردم از زمان های دور از میوه عناب به عنوان پایین آورنده فشار خون و همچنین تصفیه کننده ی خون استفاده می کردند.
از چوب عناب در منبت کاری و خراطی استفاده می شود. عسل عناب دارای طعم و عطر منحصر به فرد است . و معمولا خانواده ها آن را می پسندند. عسلی غلیظ با رنگ روشن طلایی است که با گذشت زمان تیره و قرمز می شود. شکرک زدن آن کند و زمان بر است. دارای خواص غنی از آنتی اکسیدانی، ضد التهابی می باشد. این عسل خام برای کمک به بهبود مشکلات کبدی زخم معده عفونت های تنفسی، مشکلات گوارشی، زخم ها و سوختگی ها مفید است. و به تقویت سیستم ایمنی بدن و ارتقای سلامت عمومی و شادابی کمک می کند.
عسل شکوفه پرتقال
پرتقال در کشورمان ر مناطق جنوب و شمال فراوان کاشته می شود. به سرما حساس است. و در اثر یخبندان از بین می رود. عسل شمال کشورمان اغلب پرتقال است. درخت های پرتقال فروردین شکوفه می دهند.و حدود سه هفته دوام دارند. شکوفه های مرکبات یکی از منابع شهد و گرده لذیذ هستند که زنبورهای عسل از آن تغذیه کرده و ذخیره می کنند. عسل شکوفه پرتقال ممکن است در واقع ترکیبی از عسل باشد. که از چندین گونه مرکبات تهیه شده است. رنگ پریده طلایی روشن و تقریبا سفید دارد.
بوی مرکبات تا حدودی ضعیف ولی مشخص دارد. طعم آن به طرز شگفت انگیزی شیرین است. و طعمی لطیف و کمی اسیدی دارد. و طعمی شبیه مرکبات دارد. عسل خام فرآوری نشده دارای قوام غلیظ و چسبناکی است که نشان دهنده زطوبت کم و طعمی قوی است. در حالی که عسل فرآوری شده آن قوام و طعم خود را از دست می دهد. عسل شکوفه عسل در مقایسه با انواعی مانند عسل اقاقیا و کاج به سرعت متبلور می شود. و شکرک می زند. دارای خواص درمانی ضد میکروبی، به ریشه کنی عفونت هلیکوباکترپیلوری کمک می کند. تسکین دهنده معده، برای گلودرد و عفونت های تنفسی باکتریایی عالی است.
شکوفه سیب
سیب یکی از درختان بومی آسیاست. به صورت عملی عسل تک گل سیب کمیاب است. چرا که درختان گلابی، آلو و گیلاس تقریبا همزمان با درخت سیب گل می دهند. بنابراین عجیب نیست که عسل شکوفه سیب حاوی مقادیری شهد و گرده سایر گونه ها باشد. رنگ آن کهربایی روشن می باشد. گونه های از درخت سیب در تابستان به حای بهار گل می دهند. شهد آن ها ممکن است رنگ تیره تری داشته باشد.
عسل شکوفه سیب دارای شدت طعم متوسط با رایحه میوه ای و طعم لطیف شیرینی که یادآور سیب است، خودنمایی می کند. همانند سایر عسل ها به مانند یک آنتی باکتریایی طبیعی عمل می کند. برای سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر عفونت های تنفسی مفید است. گلودرد را تسکین می دهد. و سرفه را آرام می کند. دارای خواص ضد التهابی است. و همچنین دارای خواص پری بیوتیک می باشد. و می تواند به آرام کردن ناراحتی های گوارشی کمک کند.
Khansaritoreh, E., Salmaki, Y., Azirani, T. A., Henareh, F., Alizadeh, K., Ramezani, E., … & Behling, H. (2021). The sources and quality of Iranian honey. Heliyon, 7(4), e06651
https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e06651
Khalafi, R., Goli, S. A. H., & Behjatian, M. (2016). Characterization and classification of several monofloral Iranian honeys based on physicochemical properties and antioxidant activity. International journal of food properties, 19(5), 1065-1079