بیماری نوزوما
نوزما یک میکروارگانیسم انگلی است که در سیستم گوارش زنبورها رشد می کند. نوزوما آپیس انگل تک یاخته ای است از دسته میکروسپوریدیا microsporidia که به عنوان یک قارچ مورد توجه است. نوزوما آپیس هاگ بسیار مقاوم در دماهای بالا و شرایط بی آبی دارد. بیماری نوزوما در بین زنبورهای عسل بسیار شایع است.
شیوه انتشار
زمانی که هاگ ها توسط زنبورهای بالغ خورده شوند جوانه زده و به دیواره روده و شکم حمله می کنند. در آنجا تگثیر یافته و تولید هاگ های بیشتری می کنند. که از طریق مدفوع بیرون ریخته می شوند. نوزوما در فصل بهار و پاییز معمول است و برخی از زنبورداران آن را درمان می کنند. زنبورهای پرستار که آلوده می گردند، به درستی رشد نمی کنند. و اگر ملکه آلوده شود، ممکن است زودتر بمیرد. گمان می رود که نوزما با اختلال فروپاشی کلونی مرتبط باشد.
وقتی زنبورها کلنی ، شانه ها و سلول ها را تمیز می کنند از آن طریق به روده آنها وارد و در آنجا تکثیر می شوند و تبدیل به یک مشکل واقعی برای زنبور عسل میشه که باعث بی حالی زنبور شده و قادر به پرواز برای مسافت های طبیعی نیست، همچنین ممکن است باعث اسهال خونی هم شود، ممکن است در قسمت بیرونی کندو لکه هایی را پیدا کنید که زنبورها در آنجا ایجاد کرده اند که می خواستن برای دفع مدفوع پرواز کنند که نتوانسته اند خیلی دور شوند. و در اطراف و بالای کندو آن را دفع کرده اند، ممکن است در موارد شدیدتر این را در داخل کلنی بالای تاپ بار یا تخته رویی قاب و روی برخی از شانه‌ها پیدا کنید.
این بیماری از طریق فضولات زنبورهای آلوده منتقل می شود و هاگ ها می توانند در ماه های زمستان عفونی باقی بمانند. سپس هنگامی که زنبورها زمستان را سپری کردند در بهار شانه ها را تمیز می کنند، موجودات ذره بینی می توانند به سرعت پخش شوند و باعث کاهش سریع جمعیت گردند. با این حال، بیشتر کلنی‌ها در ماه‌های گرم‌تر، زمانی که فضولات زنبورها در خارج از کندو ریخته می‌شود، زنده می‌مانند و بهبود می‌یابند.
اخیراً نشان داده شده است که گونه دیگری از نوزما باعث بیشتر عفونت های نوزما در ایالات متحده می شود و این گونه عمدتاً در فصل تابستان باعث عفونت می گردد.
شناسایی نوزوما
علائم مشخصه خارجی ندارد. اما شکست و ناتوانی کلنی برای ساختن و بزرگ شدن در فصل بهار یکی از نشانه های بیماری نوزوما است. برخی از زنبورداران باور دارند که اگر زنبورها اسهال خونی بشوند، نشانه نوزوما است. ولی اینطور نیست. نوزوما می تواند سریعا با اسهال خونی پخش شود. از طریق هاگ های نوزوما در مدفوع زنبورهای که تمیزکاری کرده اند. اما اسهال خونی یک علامت نیست.
برخی متون نوشته اند که زنبورها اطراف ورودی کندو می خزند. که نشانه ی از بیماری نوزوماست. اما دوباره این طور نیست. آن احتمالا علامت بیماری ویروسی یا مسمومیت با آفت کش ها باشد. اگر شما باور دارید که کندو نوزوما گرفته است. دو کار برای بررسی آن می توانید انجام دهید.
شناسایی دستی
اول، می توانید از متخصص محلی مشورت بگیرید. که احتمالا از شما درخواست خواهد کرد تعدادی از زنبورها را برای آنالیز ارسال کنید.
دوم، می توانید تعدادی از زنبورها را خرد کنید و آن ها را زیر میکروسکوپ خودتان مشاهده کنید. مهارت زیادی لازم نیست. آن ها هاگ های میله ای شکل هستند.
یا خودتان زنبور را بگیرید، از دستکش استفاده نکنید. احتمالا نیش بخورید ولی زنبور را نگه دارید.
به آرامی و با دقت سر زنبور را جدا کنید. این کار کمک می کند روده میانی از سر خارج شود. زنبور ممکن است بدون سر هم تقلا کند.
قسمت آخر شکم زنبور عسل را با موچین بگیرید، و با دست دیگر به آرامی قفسه سینه را نگه دارید. به آرامی ولی محکم نیش و بخش انتهایی را بکشید و خارج کنید.
روده میانی و راست روده خواهند آمد. کشیدن را به آرامی و محکم ادامه دهید. کشیدن را ناگهانی و سفت انجام ندهید. در غیر این صورت آن قطع می شود و باید دوباره انجام دهید.
بعد آن که روده میانی بیرون آمد آن را روی یک تکه کاغذ سفید مشاهده کنید. اگر رنگش برنزه و چروک باشد سالم است. اگر سفید و صاف باشد احتمالا نوزوماست.
درمان بیماری نوزوما
مدیریت عفونت‌های نوزما می‌تواند شامل درمان ضد میکروبی با فوماژیلین (که نام تجاریش fumadil است) در فصل پاییز به شربت تغذیه افزوده می گردد. این دارو مانع تکثیر هاگ ها می شود، اما آن ها را نمی کشد. جایگزینی ملکه‌های مسن‌تر با جوان و پربار زمستان را سپری کند، مطمئن باشید کلنی برای گذر از زمستان ذخیره عسل و گرده کافی دارد، کاهش استرس کندو و انجام اقدامات احتیاطی برای پخش نشدن هاگ‌ها به دیگر کندوها باشد.
نوزوما بسیار شایع است آن را دست کم نگیرید.
Higes, M., Martín‐Hernández, R., Garrido‐Bailón, E., González‐Porto, A. V., García‐Palencia, P., Meana, A., … & Bernal, J. L. (2009). Honeybee colony collapse due to Nosema ceranae in professional apiaries. Environmental Microbiology Reports, 1(2), 110-113
https://doi.org/10.1111/j.1758-2229.2009.00014.x
Higes, M., Martín‐Hernández, R., Botías, C., Bailón, E. G., González‐Porto, A. V., Barrios, L., … & Meana, A. (2008). How natural infection by Nosema ceranae causes honeybee colony collapse. Environmental microbiology, 10(10), 2659-2669
https://doi.org/10.1111/j.1462-2920.2008.01687.x
Fries, I., Martin, R., Meana, A., García-Palencia, P., & Higes, M. (2006). Natural infections of Nosema ceranae in European honey bees. Journal of Apicultural Research, 45(4), 230-233