عسل عسلک یا هانی دو Honeydew
بسیاری از مردم نام عسلک را که می بینند، تصور می کنند که این عسل از شهد و گرده ای است که زنبورها از گل هایی که روی درختان انگور یا خربزه می رویند، جمع آوری می کنند. این سردرگمی قابل فهم است و شاید به همین دلیل است که بسیاری از تولیدکنندگان عسلک، محصول خود را به‌عنوان عسل جنگلی برچسب‌گذاری می‌کنند.
ماده ای که زنبورها برای تهیه هانی دو استفاده می‌کنند، ماده چسبنده‌ای است که توسط شته‌ها و سایر حشراتی که از شیره درختان تغذیه می‌کنند دفع می‌شود. از این رو عسل جنگلی نیز نامیده می‌شود.
عسل عسلک چیست؟
عسلک عسلی است که زنبورهای عسل برای تهیه آن از شیره ای که روی برگ، ساقه و پوست درختان و دیگر گیاهان تولید می شود، برداشت می کنند. عسل هانی دو می تواند “از چند گیاه” باشد به این معنا که از گونه های گیاهی مختلفی بدست می آید. که هیچ گونه ای گیاهی بیش از 10٪ از کل را تشکیل نمی دهد. اما باید به خاطر داشته باشیم که عسل عسلک به هیچ وجه یک عسل از شهد گل نیست.
زمانی که بیش از 10 درصد منبع آن از گونه‌های خاصی مانند درختان کاج، صنوبر نقره‌ای، چوب راش یا دیگران باشد، ممکن است آن را عسل تک گیاهی بنامند. عسل هانی دو می تواند از نظر ظاهر، طعم و عطر بسیار متفاوت داشته باشد. به طور کلی، رنگ آن تیره تر است، دارای طعم تند و با شیرینی متوسط است. عسل عسلک معمولاً دارای رایحه ای قوی و متمایز است که می تواند صمغی، کاجی، گیاه دارویی یا مالتی باشد.
منشاء عسل عسلک از کجاست؟
درختان رایج ترین منبع شیره برای حشراتی هستند که هانی دو تولید می کنند. اما از گیاهانی همچون پنبه و آفتابگردان نیز تغذیه می کنند. پر بارترین و محبوب‌ترین گونه‌های درختی شامل صنوبر، کاج، بلوط، بید، صنوبر، آلو، راش، هلو هستند.
نکته قابل توجه این است که برخی از گونه‌های درختی به دلیل شهد فراوان در بهار و میزان بالای عسلک در طول سال، هم عسل با منشاء گل و هم عسل با منشاء شیره تولید می‌کنند. این گونه ها شامل لوکوس سیاه، لیمو ترش ، اقاقیا، توالنگ و شاه بلوط است.
عسل هانی دو در کشورهایی مانند نیوزلند و یونان در حجم بالایی تولید و مصرف می شود. در برخی ایالات آمریکا مانند کالیفرنیا، اورگان و واشنگتن رایج و مرسوم است. عسل عسلک در سراسر اروپا شناخته شده است. اما در آسیا کمتر معروف است.
عسل عسلک چگونه تولید می شود؟
هانی دو دارای محتوای قند بسیار بالایی است، بنابراین زنبورهای عسل مشتاقانه آن را جمع آوری می کنند. زنبورها شیره گیاهان را در فرآیندی مشابه جمع آوری شهد گردآوری می کنند. لحظه ای که زنبور عسل هانی دو را جمع می کند، با آنزیمی در دهان زنبور عسل مخلوط می شود. خود آنزیم به نام اینورتاز یا “آنزیم زنبور عسل” شناخته می شود که از غدد زنبور عسل ترشح می گردد.
هنگامی که زنبورهای عسل به کندو باز می‌گردند. عسلکی را که جمع‌آوری کرده‌اند بین خود می‌گذرانند و آن را با آنزیم دوباره مخلوط می‌کنند. این باعث کاهش محتوای آب و تبدیل آن به عسل می شود. سپس آن ها عسل را در حجره ها قرار می دهند، اما در این مرحله ممکن است هنوز محتوای آب خیلی زیاد باشد.
برای کاهش محتوای آب، زنبورهای عسل بال های خود را در بالای حجره مانند یک باد بزن بکار می برند. و این به نوبه خود مقداری از آب آن را تبخیر می کند. پس از اتمام فرآیند، میزان آب عسل تقریباً زیر 20٪ خواهد بود. سپس درپوش حجره بسته می شود. و زنبورهای عسل این فرآیند را دوباره برای جریان ورودی تکرار می کنند.
هنگامی که زنبورداران عسل را برداشت می کنند، با انجام آزمایش های هدایت الکتریکی تعیین می کنند که آیا این عسل با استانداردها مطابقت دارد یا خیر. این عسل باید دارای حداقل رسانایی 0.8 میلی زیمنس بر سانتی متر باشد تا برچسب گذاری شود.
مصرف عسل عسلک توسط زنبوران عسل
در حالی که عسل عسلک منبع غذایی خوبی برای زنبورهای عسل است، عسلی که از آن تهیه می کنند، غذای زمستانی مناسبی برای کندو نیست. زیرا فاقد پروتئین موجود در گرده است. عسل عسلک ممکن است حاوی مقدار زیادی خاکستر باشد که می تواند باعث اسهال خونی زنبورهای عسل و مرگ کلنی شود.
بهترین محیط برای تولید عسل هانی دو کجاست؟
به منظور بازدهی بالای عسل عسلک، زنبورستان‌ها به مناطقی که جمعیت متراکمی از گونه‌های درختی تولیدکننده شیره بالا وجود دارد، منتقل یا مستقر می‌شوند. درختان شیره زا معمولاً توده ای از شته ها، حشرات فلس دار، برخی از کرم ها و پروانه ها را جذب می کنند. که این حشرات شیره را می بلعند و عسلک را دفع می کنند. درختانی چون صنوبر، کاج، بلوط، بید، صنوبر، آلو، راش، هلو از این دسته هستند.
اغلب زنبورداران زنبورستان های خود را در ابتدای فصل (این بر اساس موقعیت جغرافیایی متفاوت است) به مناطق متراکم درختان نام برده بالا منتقل می کنند و کمپ ایجاد می کنند. پس از پایان فصل، کندوهای زنبورستان به خارج از جنگل یا منطقه جمع آوری منتقل می شوند تا عسل هانی دو برای فروش برداشت شود.
چه زمانی باید از خوردن عسل عسلک اجتناب کنید؟
با وجود اینکه عسل هانی دو از شیره درختان به عنوان منبع اصلی تشکیل می شود، اما می تواند حاوی گرده از گونه های مختلف گیاهی باشد. بنابراین افرادی که به عسل چند گیاه آلرژیک یا حساسیت دارند. باید در مصرف عسل آن احتیاط کنند.
از تغذیه نوزادان کمتر از 1 سال با عسل به دلیل احتمال وجود هاگ های بوتولیسم باید خودداری شود. از آنجایی که این هاگ ها ممکن است قابل انتقال باشند، زنان باردار و زنان شیرده نیز باید از مصرف عسل خودداری کنند.
Seraglio, S. K. T., Silva, B., Bergamo, G., Brugnerotto, P., Gonzaga, L. V., Fett, R., & Costa, A. C. O. (2019). An overview of physicochemical characteristics and health-promoting properties of honeydew honey. Food Research International, 119, 44-66
https://doi.org/10.1016/j.foodres.2019.01.028
Pita-Calvo, C., & Vázquez, M. (2018). Honeydew honeys: A review on the characterization and authentication of botanical and geographical origins. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 66(11), 2523-2537
https://doi.org/10.1021/acs.jafc.7b05807
Vasić, V., Gašić, U., Stanković, D., Lušić, D., Vukić-Lušić, D., Milojković-Opsenica, D., … & Trifković, J. (2019). Towards better quality criteria of European honeydew honey: Phenolic profile and antioxidant capacity. Food chemistry, 274, 629-641
https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2018.09.045
Jara-Palacios, M. J., Ávila, F. J., Escudero-Gilete, M. L., Gómez Pajuelo, A., Heredia, F. J., Hernanz, D., & Terrab, A. (2019). Physicochemical properties, colour, chemical composition, and antioxidant activity of Spanish Quercus honeydew honeys. European Food Research and Technology, 245(9), 2017-2026
